Met 110 km/uur raas ik over het asfalt. Hmm, heerlijk, techniek. Ik ben op weg naar een generatiegenoot die, net als ik, de wereld mooier wil maken. Ik mag daar kijken naar hun ‘voedselbos’, een paradijselijk idee van échte landbouw- en natuur integratie. Dankbaar glimlachend denk ik: wat zijn we toch bizar bezig, als mens. We weten dat we minder fossiel moeten gebruiken, a.s.a.p., we bedenken daar mooie goeie ideeën voor, en gaan er vervolgens met de auto naartoe….!. Fascinerend, de mens en haar onlogica’s.
DOOR: KLARIEN KLINGEN

De Wilde Peen in Ede
In Ede werken Maria van Maanen en ik hard aan het realiseren van een landbouwplek die voldoet aan onze ideeën. Vanaf het begin van ons samenwerken denken we na over telen zonder inputs. Kunnen we onze eigen meststoffen telen? Hoe kunnen we grond en landbouw zo organiseren dat we zelfvoorzienend zijn? We kiezen op hoeveel oppervlak we groentes zetten, hoeveel, welke, hoe breed we de graspaden maken tussen de bedden, hoe we water aanleggen. Bij dat soort keuzes en bij het dagelijks werk hoor k vaak in mijn hoofd mensen met mij mee denken. Zo is er mijn vader die als ik iets vastschroef in mijn hoofd iets over gereedschap zegt. Zo is er Jan Diek van Mansvelt als ik me kwaad maak over de rotheid van de wereld, die zegt “Goedzo! Houd dat vast, die boosheid!”. Ook denk ik vaak aan wat ik leerde van Joke Bloksma (“Verzorg je erf. Neem daar de tijd voor, neem dat serieus”) en ben ik trots als ik onze ‘bedrijfskantine’ Joke-proof vind. Sinds kort is er een nieuw geluid in mijn hoofd bijgekomen: “Is dit wel Meino-proof?”.

Fossielvrij en menselijk
Meino Smit pleit voor een fossielvrije land-bouw, menselijke landbouw. Je zou denken: een open deur. Of “hè hè, dat werd tijd!”. Toch heeft zijn proefschrift heel wat teweeg gebracht. Dat we vele malen meer energie verbruiken dan oogsten, kwam toch nog als een soort shock. Dat wat we doen met de landbouw echt nog láng niet fossielvrij is misschien toch ook wel een beetje. Water oppompen met onze elektrische pomp aangedreven door een generator op mengsmeering? Naar de tuin toe gaan met de auto als ik kratten moet vervoeren? De bedden af en toe (toch zo’n anderhalf keer per seizoen) frezen? Grasmaaien met onze zorgvuldig en met moeite uitgekozen zitmaaier (op benzine)? Het land klaar la-ten leggen aan het begin van het seizoen door de loonwerker? Plastic opkweek-trays? Insectengaas tegen koolwitjes? En zelfs de nieuwsbrief aan onze oogstaandeelhouders… Helaas: niet Meino-proof.

Het maakt me onzeker: ben ik activistisch genoeg? Zet mijn tuinderij met 100-oogstaandeelhouders wel zoden aan de dijk? In een wereld waarin arbeid zoveel keer duurder is dan fossiele brandstof? In een voedselsysteem waarin alles erop gericht is onze producten voor een habbekrats weg te doen, terwijl consultants en de industrie geld verdienen aan de landbouw? De vraag maakt me ook ambitieuzer: ik wil dat mijn zweet daadwerkelijk bijdraagt aan een betere wereld. Ik wil er alles aan doen om dan toch tenminste met elkaar te leren hoe we het wél willen.

Techniek en mens
Wat we technisch moeten doen om fossielvrij te worden lijkt me helder: de robot-maaier; trekker op zonnepanelen; paarden-tractie; koolstofboeren; elektrisch bezorgen; biodiesel telen; bomen en andere houtige gewassen combineren. Het is allemaal voorhanden. Kwestie van inzetten. A.s.a.p. De menselijke kwestie is minder eenvoudig. Hoe onze voedselproductie zo in te richten dat we met velen tevreden aan het werk kunnen? Ik stel voor dat we gaan voor hoogwaardige participatie in de landbouw. Dat mensen echt deelnemen en in grote getale tevreden zijn omdat ze een deel van de week buiten kunnen werken. Waarin dat niet alleen is weggelegd voor burn-outs en boeren die moeten bikkelen. Ik wil dat mensen tevreden buiten werken voordat ze overspannen raken. Betere voedselverplaatsingen en andere geldstromen zijn dan geen bijzaak meer, of groenwasserij, maar een logische hervorming die voortkomt uit verbinding. Voor Maria en mij is het nu zaak om te durven gáán voor een windmolen die het grondwater oppompt. Zelf compost, potgrond, maaimeststoffen maken doen we nu al. Nu de rest nog Meino-proof…

Deze column verscheen eerder in Dynamisch Perspectief, ledenblad van de BD vereniging.