Boerderij Buitenverwachting

Permacultuur in de melkveehouderij

“Een koeien-, gras-, zon- of weidevogelboer, wat voor boer ben ik eigenlijk? Ik verkeer niet in een identiteitscrisis, dit zijn allemaal aspecten van een en dezelfde manier van werken.” Aldus Corneel van Rijn. Permacultuur is een van de inspiratiebronnen voor deze manier van werken. Daarbij beperkt permacultuur zich niet tot de  moestuin van Boerderij Buitenverwachting, maar komt tot  uitdrukking in het gehele bedrijf.
DOOR: KLARIEN KLINGEN EN GAËLLE FEUR

Met een lange sliert internationale studenten lopen we over de dijk richting de molen. “Dit gebied is van oudsher vooral geschikt voor grasland.” Boer Corneel (35) legt uit hoe de polder vroeger werd ontwaterd door de oude windmolen. De graszode is al jaren oud, wordt nooit gescheurd en is voor landbouwbegrippen zeer biodivers. “Als ik zeg grasland, dan bedoel ik gras met verschillende soorten gewenste en ongewenste grassen en kruiden.” Hij laat zich graag inspireren door de beroemde Amerikaanse boer Joel Salatin. “Ik heb twee helden: Joel Salatin en mijn vader.”

Corneel van Rijn
Corneel van Rijn

Samen met zijn vader en broer runt Corneel Boerderij Buitenverwachting in Het Groene Hart bij Leiden. Zij vormen de vijfde en zesde generatie boeren op dit bedrijf, dat al sinds 1872 door de familie wordt gerund. Toch was het voor Corneel niet vanzelfsprekend om boer te worden. Pas na omzwervingen en een studie filosofie begon hij zijn werk op de boerderij serieus te nemen. “Ik zou niet aan landbouw zijn begonnen als het op de industriële manier zou moeten.” Hij en zijn broer wisten dat ze wilden boeren op een manier die “kleinschalig, divers en plezierig” is. Dat klinkt misschien poëtisch en idyllisch, maar is in feite de uitkomst van jarenlange reflectie op hoe zij de maatschappij graag zien en waar ze aan willen bijdragen.

“Als je ziet hoeveel mensen er investeren in een nieuwe stal, quotum of in grond, dat zijn zulke enorme bedragen. Dan ben je je hele leven voor de bank aan het werk, om je rente en aflossing te betalen.” Kleinschaligheid ziet Corneel als keuze. “Het is ook een keuze om te zeggen dat we het willen doen op basis van waar we zelf gelukkig van worden. Wij wilden kleinschalig blijven, maar dan wilden we wel de ruimte nemen om te experimenteren en dingen ernaast te doen.” Zo kunnen ze als ze thuis zijn – Corneel en zijn broer wonen niet op de boerderij – ander werk doen, studeren, of samen zijn met hun kinderen. Op de boerderij gebeurt naast het houden van melkkoeien ook van alles. “Hier heb je niet alleen koeien en schapen, maar ook geiten, varkens, kippen, bijen, eenden. En we hebben groenten die we via het CSA-systeem verkopen.” De groenten worden op vaste bedden geteeld, met verschillende planten die diep wortelen om de structuur te verbeteren. Zo blijft de bodem lekker los. “Je kan in de landbouw de natuur proberen te imiteren, zodat het ietsje gemakkelijker gaat. Als je de bodem zoveel mogelijk bedekt houdt, voorkom je dat er veel onkruid groeit, er ligt immers al iets op de bodem. Bovendien heb je zo geen last van erosie. En als je plantaardig materiaal gebruikt als bedekking, dan zorg je er ook nog voor dat je organische stof inbrengt. Die kan dan op de plek zelf composteren en de bodem voeden. Ik gebruik geen vloeibare meststoffen om mijn planten een extra boost te geven, ik probeer zoveel mogelijk de bodem te voeden en vruchtbaar te houden, daardoor groeien de planten ook goed.”

Het CSA-systeem bevalt goed. “Ik ben hiermee begonnen omdat ik het idee van de zelfoogsttuin heel sympathiek vind. Het mooie vind ik de feedback. Veel klanten van de CSA worden kennissen of vrienden en komen met allerlei suggesties en ideeën voor de tuin of om het bedrijf te verbeteren. Je kan je teeltplan dan helemaal afstemmen op wat mensen willen, afhankelijk van wat mogelijk is natuurlijk.” Verbinden met klanten smaakt naar meer. Zo werd varkensvlees verkocht via een kleine crowdfunding campagne: “Mensen konden vooraf delen kopen van varkens die nog geboren moesten worden”. Het is ook mogelijk om een kalfje te adopteren, zodat de kalfjes bij de koe kunnen blijven. Mensen geven een financiële bijdrage, in ruil voor regelmatige informatie en activiteiten op de boerderij. Die bijdrage compenseert het financiële verlies van de melk die door de kalfjes wordt gedronken. Doel van dit project is om bewust de link te leggen tussen de boerderij en mensen uit de buurt, die zo een soort co-producenten worden.

kalfje

Corneel vindt rauwe melk een pracht product, vooral voor het toenemend aantal mensen die lactose intolerant zijn. De wetgeving echter is strict ten aanzien van de verkoop ervan: “Het is verboden om rauwe melk te verkopen op je boerderij of in de supermarkt in welke vorm van verpakking ook.” Legt Corneel uit. “In Italië wordt rauwe melk veel meer op waarde geschat dan hier en boeren hebben in allerlei winkelgebieden self-service containers gezet met rauwe melk.” “Officieel is het verboden om verpakte rauwe melk te verkopen, dus hebben wij een rauwe melk automaat langs een nabij fietspad dat vrij toeristisch is. De automaat moet dan minder dan 10 meter van de grenzen melkstal vandaan zijn. Bij de automaat staan flessen, consumenten kunnen zo op een knop drukken en de melk tappen.” Veerkracht en diversiteit zit hem in creatief zijn. “Er bestaat een vooroordeel over de landbouw, dat boer zijn zou betekenen dat je niet veel na hoeft te denken, omdat veel werk met de handen wordt gedaan. Volgens mij is het tegendeel waar. Als boer denk ik juist heel veel na en bedenk ik steeds wat er allemaal nog meer mogelijk is.”

 

Volg een rondleiding, adopteer een koe of bezoek de boerderijwinkel van Boerderij Buitenverwachting.
Adres: Vlietkade 2, Hoogmade.
www.boerderijbuitenverwachting.nl

Menu