Boerenvuur: Grond zonder eigendom

Toekomstboeren ontmoet Lenteland – impressie van het Boerenvuur van 8 december

Met zo’n 25 mensen kwamen we bij elkaar om elkaar te leren kennen en om te horen van de plannen van Lenteland over deze plek. We kwamen samen op een voormalige melkveehouderij die inmiddels gekocht is door Lenteland.

De overburen zijn familie van de voormalig melkveehouder en waren ook aanwezig op dit boerenvuur. Van hen hoorden we dat de mensen in deze buurt altijd voor je klaarstaan als je hulp nodig hebt. “We zijn vrij op onszelf, maar als er iets moet gebeuren staan we allemaal voor elkaar klaar.” De opa startte met 15 koeien dat werden er later 45. In 1980 is het huis neergezet om een van de zonen ook een plek kunnen te bieden als boer. Dat is de plek waar wij elkaar ontmoeten. We kijken uit op zo’n dertig hectare. 11hectare daarvan is gekocht door Land van Ons, en 19hectare door Lenteland.

De groep bestaat uit allerlei mensen met interesse in het onderwerp, ofwel omdat ze zelf grond zoeken, ofwel omdat ze nieuwsgierig zijn naar hoe je zo iets organiseert.

Klarien Klingen vertelt iets over vereniging Toekomstboeren. “We merken dat de landproblematiek helemaal niet uniek is voor nieuwe boeren. Ook voor gevestigde boeren zijn korte termijn pachtcontracten een probleem. Om te kunnen investeren in duurzame relaties met de omgeving, met de consumenten, met het Bodemleven, is lange termijn toegang tot grond een voorwaarde.”

Wouter Veer van Lenteland licht zijn ideeën en plannen toe. “Het is eigenlijk gek dat grond eigendom is. We werken daarom bij Lenteland met twee pijlers: regeneratief, en de commons.” Hij is enthousiast betrokken bij Blue City in Rotterdam, waar meerdere ondernemers samen in een plek werken. “Het is mooi om te zien hoe we daar meerdere functies combineren. Het is net als in permacultuur met gestapelde functies; dat helpt elkaar en steekt elkaar aan.” Hij ziet voor de boerderijen van Lenteland een businessmodel voor zich waarbij het niet alleen om ecologische winst gaat maar ook om sociale winst en om economische winst. Hij wil dat organiseren via lokale coöperaties: “Als je de grond in een centrale landelijke kluis stopt, dan is er nog steeds een grondeigenaar vanuit een centrale plek. Als je iets hebt dat je niet actief gebruikt dan heb je een risicoloos voordeel. Ik vind dat geen goed idee.” Iedere Lenteland boerderij zal anders worden, de boer is creatief eigenaar. Wel zijn er bepaalde ideeën over hoe de boerderijen vormgegeven zullen gaan worden. “Dat gaat volgens agroecologische regeneratieve principes waarbij sociale winst belangrijk is. Het voedsel gaat niet weg via anonieme voedselketens. Het eten van dieren is niet een belangrijk onderdeel van het businessmodel.”

Dit klinkt de deelnemers op zich als muziek in de oren. Toch zijn de vragen aan Lenteland niet van de lucht. “Ik hoor je over de commons spreken, maar ik hoor ook een bepaalde centrale visie. Hoe zit dat?” Het is goed om met elkaar na te blijven denken hoe we het concept ‘the commmons’ zien en hoe we daar al doende met elkaar invulling aan geven. Een andere vraag was: “Dus de boer moet voelen dat hij de baas is, maar hij is het niet?” Het antwoord daarop is dat bij Lenteland het bestuur van de lokale coöperatie zal bestaan uit de boeren en mensen van Lenteland.

Een andere vraag gaat over hoe we ‘regeneratief’ precies invullen. “Als je vertrekt vanuit een gangbare maisakker, dan is ‘regeneratief’ iets heel anders dan dat je start vanuit bijvoorbeeld een biodynamisch beheerde bodem. Ik ben opgegroeid met het bd gedachtegoed, voor mij is het logisch dat je zelf je eigen compost teelt. Dus waar start je, wat is je uitgangspunt?”

Later in de middag sluit de buurjongen gezellig bij ons aan. Van hem horen we dat er verderop, op de kleigrond, meerdere akkerbouwers zijn die kinderen hebben die de boerderijen willen overnemen. Terwijl hier, op de weidegronden op het zand, heel weinig opvolgers zijn.

Het was al met al een mooie bijeenkomst. Fijn dat we zo met elkaar kunnen leren en goed om vruchtbare gesprekken te kunnen voeren met elkaar. Spannend hoe de eerste Lenteland boerderij zich gaat ontwikkelen!