De workshop begon met een ronde waarin deelnemers deelden wat kleinschaligheid voor hen betekent. “Meer ruimte voor diversiteit” werd genoemd en “kleinschaligheid is het enige gebied waarop ik me als boer niet serieus genomen voel”. Maar ook “Kleinschaligheid maakt starten als nieuwe boer mogelijk, ik zie het als een instapmodel” of “kleinschaligheid is dat wat je in je eentje kunt doen zonder enorm veel kapitaal”.

Er werd gesproken over betrokkenheid, biodiversiteit, focus op de omgeving, zo min mogelijk machines, behapbaar. Kleinschaligheid maakt het mogelijk om landbouw in te passen in een stedelijk gebied. Kleinschaligheid levert ook problemen op, er werd gezegd dat kleinschaligheid “alles wat het niet is” is volgens wet- en regelgeving. “Alle bureaucratie is gevolg van de excessen en problemen die de grootschalige landbouw heeft voortgebracht.”

Maria presenteert een plan, grootschalige kleinschaligheid, waarin ze met meerdere ondernemers samen een landschap vorm wil geven. Ze is hier al een tijdje over aan het nadenken en van gedachten wisselen met mensen. Ook is er vanuit dit idee een ontwerp gemaakt, dat ‘Neoruralisatie‘ werd genoemd. “Het hangt ervan af met wie je praat hoe je iets moet noemen om begrepen te worden” zegt Maria. Haar idee kan je ook zien als clusteren, als visie op het buitengebied, als herbevolking van het land, of wie weet zelfs als bedrijventerrein.

De kunst is om wel op gebiedsniveau te denken, zonder alles (voor een ander) te willen invullen. Individuele vrijheid en autonomie voor de verschillende boeren in dit plan is cruciaal. Maria: “Veel mensen hebben megalomane neigingen, willen oplossingen voor de hele wereld bedenken.” Zij probeert dat niet te doen, maar wil tegelijkertijd wel serieus genomen worden en gezien worden als gebied. “Ik wil niet langer op een klein stukje land in mn eentje werken tussen buren die landbouwgif gebruiken. Ik wil goede buren hebben, die met elkaar een biodivers landschap verzorgen.”

 

Dit is een verslag van de workshop ‘de Waarde van Kleinschaligheid’ tijdens de Toekomstboeren Ledendag 2020