Met zo’n zeventig mensen in de zaal lijkt er een sfeer van een soort afwachting. Als Jolke vraagt wie land zoekt, wie land te bieden heeft, wie hulp wil bieden, wordt duidelijk dat eigenlijk iedereen in de zaal met elkaar te maken zou kunnen hebben. Dat verklaart misschien die aparte sfeer, een soort grote benieuwdheid, ook naar je eigen toekomstig leven. Maar het lijkt ook een soort kwetsbaarheid. DOOR: Klarien Klingen FOTO’S: Dick Boschloo

Sietse Draaijer van het NAJK vertelt dat er onder hun leden vier keer zoveel mensen zijn die een bedrijf willen starten als mensen die een bedrijf willen overdragen. Met hun programma boer zoekt boer proberen ze dan ook potentiële overdragers aan te moedigen de dappere stap te zetten om een overdrager buiten de familie te zoeken.

Maria van Boxtel legde uit dat Landgilde matcht tussen mensen die land zoeken en land hebben en ook in het overname proces kan begeleiden.

Klarien Klingen vertelde over Vereniging Toekomstboeren en dat de meeste toekomstboeren behoefte hebben aan een duurzame relatie met grond.

Nieske Neimeijer trouwde de zoon van een varkenshouder, die zelf buiten het bedrijf wilde werken, maar wel graag op de boerderij wilde blijven wonen. Ze spraken met de accountant en kwamen tot het idee om de varkenshouderij kleinschalig voort te zetten ‘als mooie hobby voor Nieske’ waarmee ze op de boerderij konden komen te wonen. “Maar de manier waarop varkens werden gehouden sprak me niet aan” en zo veranderde Nieske haar varkenshouderij naar een biologische met deels directe afzet. “De overname is eigenlijk een grote hypotheek. De afspraak dat we zullen zorgen voor mijn schoonouders zit erbij in.” De plaatjes zijn mooi, en Nieske vertelt dat ze de directe afzet gaan uitbreiden, eigen voer telen en ook aan agroforestry op het bedrijf doen.

Ijsbrand Snoeij vertelt over hoe het begon met hun “Paradijs” in Barneveld: een zorgboerderij met legkippen, een kleine tuinderij, en Brandrood zoogkoeien. Ijsbrand had de rol van adviseur waarin hij lang betrokken was bij het zoeken naar iemand voor deze plek. Toen dat niet lukte kwam er een ondernemer op hun pad die zei dat hij het geheel wilde kopen mits Ijsbrand en zijn vrouw de boerderij zouden gaan runnen. Zo geschiedde. De exploitatie en het eigendom werden gescheiden en er werd een BV opgericht waar de verpachter mede eigenaar van is. De investeerder heeft dezelfde maatschappelijke doelen met de boerderij als Ijsbrand en zijn vrouw Er wordt nu al nagedacht over hoe Ijsbrand en zijn vrouw er later weer uit kunnen stappen waarbij ‘het Paradijs’ blijft bestaan. “Ik vind dat belangrijk, het gaat er voor mij om dat ik iets terug kan doen voor de maatschappij.”

Bart van der Hoog nam met zijn vrouw een biologisch melkgeitenbedrijf over. “De kracht van dit bedrijf is dat er weinig grond bij zit,” zegt Bart. Daarmee ligt de financieringsdruk relatief laag. Hij vertelt over het bijzondere overnameproces. De overdrager is ook aanwezig op deze avond. Ze besloten het rigoureus aan te pakken: na een paar maanden intensief samenwerken woont de overdrager nu elders. Bart en zijn vrouw hebben het bedrijf helemaal gekocht, zodat alles helder is. “Juist door dat zo helder te doen is er nu ruimte voor interactie wanneer we dat willen. We zijn niks aan elkaar verplicht”, Bart krijgt regelmatig advies van de overdrager en voelt zich daar heel vrij in. “Het voordeel van deze snel overname is ook dat er meteen melk in de tank zat, direct na de overname kwamen er inkomsten”.

 

Ria Duiven deed mee aan onderzoeksproject ‘Agrarische bedrijfsopvolging: Van keukentafel tot familiestatuut’ van de partners Aeres Hogeschool Dronten, Hogeschool Windesheim, LTO Noord en het NAJK. In dat project werden gesprekken gevoerd met de heel familie bij bedrijven waar opvolging aan de orde was of binnenkort kwamHaar zoon Auke zit nu met haar en haar man samen in het bedrijf. Auke heeft gereisd en een jaar in Nieuw Zeeland op een melkveebedrijf gewerkt en heeft in het buitenland allerlei ideeën opgedaan, waarvan een deel nu is doorgevoerd bij hen op het melkveebedrijf. Ria vond het een heel nuttig maar soms ook intensief proces, dat meedoen aan het project. “Het heeft ons bewust gemaakt dat het goed is om steeds weer je verwachtingen naar elkaar uit te spreken.” Voorlopig blijven ze met z’n drieën in het bedrijf werken.

Voordat we aan de borrel gingen was er een prijsuitreiking. Vanuit het ‘Newbie’ project werd een prijs uitgereikt aan de meest veelbelovende starter. Stefan Hanstede en Els Heggers zijn de gelukkige winnaars. Zij hebben met hun bedrijf de Mobiele Gaard een gemengd bedrijf. Het bijzondere is dat ze dit doen zonder eigen grond. Particulieren vinden wat zij doen zo leuk dat ze hen grond in bruikleen aanbieden. De mobiele gaard heeft op dit moment 6.000m2 groenteteelt, 20 varkens, een boomgaard met hardfruit, een boomgaard met zachtfruit en 200 legkippen, op 18 hectare in totaal. Best bijzonder!

Tijdens de borrel had ik het weer: het gevoel van kwetsbaarheid. Het is echt wel bijzonder dat mensen op een ander afstappen met het idee dat daar misschien wel een verbinding voor de toekomst uitrolt. Het zijn geen alles-of-niets gesprekken, het zijn kennismakingen, maar toch. Bijzonder vind ik ook dat onze belangen gedeeld zijn: allemaal willen we dat veerkrachtige, groene, mensvriendelijke landbouw kan voortbestaan. Dat zorgvuldig opgebouwde bodemvruchtbaarheid en klantenkringen verder kunnen ontwikkelen.