Op zondag 29 oktober 2024 organiseerden we vanuit de werkgroep ‘Werkplaats Agroecologie’ een Boerenwerkplaats bij De Blije Bodemwaarbij we in groepsverband kiemkastthermostaten bouwden voor diegenen die een eigen kiemkast wilden gebruiken op zijn/haar eigen tuin. Een kiemkastthermostaat is een temperatuurregelaar die zorgt voor een stabiele omgeving waardoor het ontkiemingspercentage van de zaden binnen 24 uur naar boven de 95% gaat.
Het zelf opkweken van plantgoed is een onderwerp dat steeds meer onder de aandacht komt te staan bij tuinders in Nederland omdat zij in de praktijk vaak afhankelijk zijn van extern plantgoed van maar enkele leveranciers. Niet alleen kan dit ongewenste afhankelijkheidsrelaties in stand houden, ook maakt het de distributie van plantgoed erg precair als er bijvoorbeeld bij een van de partijen iets misgaat.
Om de autonomie van tuinders en boeren in deze situatie te vergroten wordt er van verschillende kanten gezocht naar alternatieven. Naast dat verschillende tuinders al ervaring hebben met het opkweken van eigen plantgoed, is er vanuit het CSA-netwerk vorig jaar ook een initiatief gestart om een zelflerend netwerk eigen opkweek op gang te krijgen. Vanuit Toekomstboeren hebben we in onze bundel ‘Werkplaats Agroecologie‘ aandacht besteed hoe je zelf aan de slag kan gaan met het opkweken van eigen plantgoed.
Als je van plan bent om je eigen zaailingen op te kweken is het noodzakelijk om een warme, luchtvochtige plek te creeeren, met het liefst een zo stabiel mogelijke omgeving. Dit kan bijvoorbeeld op kleine schaal door zaaitrays in het raamkozijn te zetten of door de zaailingen op een composterende massa te plaatsen, zoals je hieronder op de afbeelding ziet die gemaakt is bij de Woldtuin in Bedum. Deze opstelling in de kas is gebaseerd op de ‘hotbed-methode’ die gebruikt wordt door Charles Downing, waarbij een mix van paardenmest, stro en groenafval zorgt voor de benodigde warmte.
Mocht je met het zelf opkweken van plantgoed een verdere efficientieslag willen slaan, helpt het gebruik van een kiemkast om hierin een vervolgstap te zetten. Een kiemkast bestaat doorgaans uit een geisoleerde ruimte (zoals een oude koelast) een warmtebron (zoals een rijstkoker of warmtedraad) en eventueel een themorstaat.
Het toevoegen van de thermostaat geeft de gebruiker meer controle over de omgeving in de kiemkast, maar is niet per se noodzakelijk. Bij de Woldtuin werd bijvoorbeeld ook gebruik gemaakt van een kiemkast die verwarmd werd met enkel een warmtedraad, zonder thermostaat.
Mocht je goed inzicht en flexibiliteit willen hebben bij het ontkiemen van je zaadgoed, kan je een digitale thermostaat gebruiken die zowel de luchtvochtigheid als de temperatuur kan sturen. Hier vind je een handleiding hoe je zo’n thermostaat kan bedraden. Deze thermostaat is multi-inzetbaar en kan ook ingezet worden in andere omgevingen waar zowel temperatuur en luchtvochtigheid een rol spelen, zoals een kaasrijpingsruimte, paddenstoelenteelt, een droger of in een kas.
Uiteraard is geeft deze handleiding maar een manier weer waarop een kiemkastthermostaat gebouwd kan worden. Mocht je het op een andere manier willen doen of al een alternatief hebben ontwikkeld, nodigen wij je uit om deze informatie met ons te delen.
Het bouwen van deze kiemkastthermostaat is een onderdeel van de Werkplaats Agroecologie. Een project van Toekomstboeren waarbij we agroecologische praktijkkennis van onderop willen ontwikkelen en delen. Mocht je dit gereedschap graag een keer bouwen met anderen boeren of de onderdelen in groepsverband verzamelen? Stuur dan een mailtje naar info@toekomstboeren.nl. Het lijkt ons heel leuk om vanuit de Werkplaats Agroecologie meer gezamenlijke bouw- en knutselprojecten op te zetten.