Gosse Haarsma

Âsum

Ik wil graag helemaal zelfstandig zijn. Wie weet wat ze allemaal voor gekkigheden verzinnen.’


Gosse Haarsma is tuinder bij stadstuin Âsum (uitgesproken als het Engelse awesome) in Leeuwarden. In 2013 is hij hier een zelfoogsttuin begonnen, midden in een nieuwbouwwijk. Hierdoor maakt hij biologische groenten toegankelijk voor iedereen. Hoe is hij hier terechtgekomen? Welke tegenslagen vond hij op zijn weg? Wat motiveert hem om door te gaan? En wat zijn de plannen voor de toekomst?
DOOR: ANNE CARL

GEWOON DOEN. ‘Waarom ben je een tuinbouwbedrijf begonnen?’ ‘Dat heeft te maken met idealisme. En ik vond mijn werk niet leuk. Ik wil iets doen waarbij niet verkeerd geïnterpreteerd kan worden dat mijn bedoelingen goed zijn.’ Een vriend wees Gosse op De Nieuwe Ronde in Wageningen, een van de eerste, zo niet de eerste zelfoogsttuin in Nederland. Zoiets leek de vrienden ook wel wat. In navolging van de tip van De Nieuwe Ronde ‘gewoon doen, gewoon beginnen’, gingen ze met drie man aan de slag. Het bleek echter lastig om meteen voor drie mensen een volledig inkomen te genereren, waardoor ze zijn gestopt.

Inmiddels wist Gosse wel dat dit was wat hij wilde doen. Hij wist niet echt iets van tuinieren en koos ervoor eerst meer ervaring op te doen. Twee jaar lang werkte hij bij Doarpstún Snakkerburen ten noorden van Leeuwarden, waar hij veel leerde. Zijn tuin lijkt volgens hem ook erg op die van Snakkerburen. Met de opgedane ervaring op zak werd het tijd om met zijn plannen naar de Gemeente Leeuwarden te stappen: ‘Ik wil graag een stuk grond, het liefst in de buurt van de stad, zodat mensen er op de fiets naartoe kunnen. Ik wil alleen maar toestemming en dat jullie zeggen: daar. Dan red ik me
verder zelf wel.’

varkens op Âsum stadstuin
helpers op de tuin: varkens

Enige tijd later werd Gosse teruggebeld met het aanbod van 1,2 hectare grond, midden in nieuwbouwwijk Techum op een oude terp. De grond is hartstikke goed en de potentiële klanten zijn lekker dichtbij. In de loop van twee jaar is hier een bloeiende zelfoogsttuin ontstaan met 100 leden, die bij hem een grote diversiteit aan groenten, kruiden, bloemen en kleinfruit kunnen komen oogsten. Daarnaast zijn de varkens heel populair. En nuttig. Ze ploegen de grond om en maken het land bewerkbaar. Gosse werkt samen met een voltijd vrijwilliger. In de zomer heeft hij veel extra vrijwilligers, via een lokaal festival.

 DE NIEUWE OUDE KAS. Voor de opkweek van plantgoed is het handig als je een kas hebt. Die heeft Gosse, een hele mooie oude kas. Maar die heeft hier niet altijd gestaan. Toen hij begon kocht Gosse een goedkopere plastic kas. Tijdens een heftige herfststorm in 2013 stortte die in. Gosse had geen verzekering af kunnen sluiten wegens te hoog risico. Terecht, bleek achteraf. Na een tijd zoeken kwam hij iemand tegen die hem gratis een deel van zijn glazen kas wilde geven, onder voorwaarde dat hij hem zelf zou demonteren en weer opbouwen op locatie. Dit bleek nog een aardige klus te zijn, die zo’n beetje het hele seizoen in beslag nam. Maar toen bewees zich de waarde van het hebben van leden. Naast financiële steun hebben zij hem geholpen met materiaal, gereedschap en manuren.

Âsum stadstuin
Âsum stadstuin en zijn kas


TOEKOMST.
Gosse begon met kiemtrays op schoot in zijn kamer, met plastic eronder en een gieter ernaast. Dit jaar is het al een stuk relaxter dan vorig jaar en ik ga ervanuit dat het elk jaar nog een stuk relaxter wordt.’ Hij vertelt over zijn plannen: watertonnen achter de kas voor regenwateropvang, een mooi gereedschapshok met een goede frees (de oude is gestolen), een wc voor de vrijwilligers en voor de kinderen van de natuurspeelplaats, die er in zomer 2013 is gekomen. Dat is uiteindelijk het streven natuurlijk. Dat het kind lekker gaat spelen en mama lekker onkruid gaat wieden.’ Hij lacht. Waar nu nog de oude schuur staat, komt straks een buitenschoolse opvang. Misschien dat Gosse zijn werk op de tuin dan gaat combineren met educatie. ‘Een vriend van mij is bezig met het ontwikkelen van lespakketten voor basisscholen, gerelateerd aan de tuin. Dat vind ik wel gaaf.’

In 2018 is Leeuwarden culturele hoofdstad van Europa. Het streven is om dan het huidige stuk land helemaal in gebruik te hebben. ‘Dat de varkens overal een keer hebben gestaan en dat overal waar ik akkers wil ook akkers zijn. Wat er na 2018 gebeurt, dat zie ik dan wel.’ Uiteindelijk wil hij wel groeien naar zo’n 200 deelnemers, samen met een partner.

Gosse Haarsma
Gosse Haarsma, oprichter en stadsboer op Âsum stadstuin


ONAFHANKELIJK.
Gosse heeft een kas om zelf plantgoed op te kweken, mooie composthopen voor zijn eigen potgrond en is ook nog eens aangesloten bij het Werkverband Friese Rassen. Hier leert hij oude rassen in stand te houden en te vermeerderen. Waarom? ‘Ik wil graag helemaal zelfstandig zijn. Wie weet wat ze allemaal voor gekkigheden verzinnen. Daar moet je een beetje op voorbereid zijn.’

De onafhankelijkheid spreekt ook uit de algehele opzet van de tuin. “Ik denk dat monocultuur een beetje een verkeerd idee is. Het is misschien nodig als je wil leven zoals we nu leven, maar het kan ook anders.” Kleinschaliger bijvoorbeeld, met meer diversiteit en minder gebruik van machines. Âsum is hier een levend bewijs van. Het vraagt veel arbeid, maar maakt tegelijkertijd minder afhankelijk van pesticiden en fossiele brandstoffen. Helaas zijn we de handarbeid niet meer zo gewend; werken in de landbouw is in korte tijd van regel een uitzondering geworden. “Het schijnt dat voor de Tweede Wereldoorlog 60% van de mensen bezig was met voedselproductie, nu is dat nog maar 2%.”

 

Update 1: We gingen een jaar later weer bij Gosse langs voor onze LAND-bundel. Nieuwsgierig? Je kunt hem hier bestellen.
Update 2: Wil je weten wat Gosse anno 2017 doet? Lees dan ons verhaal Gosse de microfarmer.

Voormalige contactgegevens:
Gosse Haarsma, oprichter en stadsboer bij Âsum stadstuin
Techumerdyk 10a, Leeuwarden
www.asumstadstuin.nl
www.facebook.com/asumstadstuin

Menu