Voedselbos Leeuwarden

Van boeken naar Voedselbos Leeuwarden: zoektocht naar duurzaamheid

“De wetenschap is heel versnipperd geraakt. Je leert over wiskunde en natuurkunde, maar er worden geen directe verbanden gelegd. Voedselbossen hebben mij het volledige plaatje laten zien,” aldus Anastasia Limareva, initiatiefneemster en ontwerpster van Voedselbos Leeuwarden. Om hier te komen heeft ze een intensieve zoektocht afgelegd naar “wat duurzaamheid eigenlijk is”. Nu deelt ze haar kennis en ervaringen over permacultuur, wildplukken en voedselbossen in workshops en via haar eigen adviesbureau.
DOOR: MELVIN HOUTMAN

Anastasia Limareva
Anastasia Limareva, Foto: Alexander Kittenberger

Anastasia groeide op bij haar oma in Oekraïne. Daar leefden ze op een groot stuk land met fruitbomen, een moestuin, velden met tarwe en boekweit en allerlei dieren. “Toen we in 2007 in Nederland kwamen, dacht ik: er klopt iets niet. Het voedsel dat je in de supermarkt koopt, je weet niet waar het vandaan komt. Ik werd vegetariër en begon me af te vragen hoe ik me actief kon inzetten voor milieu en natuur.” Dit markeerde het begin van haar zoektocht. Anastasia raakte gefascineerd door permacultuur. Het werd één van de leidende thema’s voor haar werk en leven. Toen ze echter in aanraking kwam met permacultuurinitiatieven zag ze vooral moestuinen. “Ik dacht, waar zijn de bomen?”. Voor de slotopdracht van haar opleiding Milieukunde wijdt ze zich aan voedselbossen in Nederland.

BLOEI IN KENNIS. Anastasia duikt in de boeken. “Ik heb echt veel geleerd. Het was een soort hobby eigenlijk. Alle boekjes lezen, alles uitzoeken. En ja, nu ben ik officieel een plantenfreak!”. Ze doet ook veel kennis en inspiratie op in het door Wouter van Eck ontworpen Voedselbos Ketelbroek (zie p. 12). Daar treft ze twee typen voedselbos aan: agroforestry en, zoals Wouter het omschrijft, het romantische voedselbos. Agroforestry is overzichtelijker. De bomen worden in rijen geplant, zodat machines makkelijk kunnen oogsten. Het is vooral het romantische voedselbos dat Anastasia raakt. “Het is heel kennisintensief, want hier moet de beheerder elk plantje kennen. Wat is wat, kan ik dat plukken, is het al volgroeid? Het is je kennis, je passie, je moet het kunnen en je moet ervan houden. De natuur kan hier zijn vrije loop gaan.”

Ontwerp Voedselbos Leeuwarden.
Ontwerp Voedselbos Leeuwarden. Door: Anastasia Limareva

Anastasia ontdekt het belang van een goed ontwerp. “Bij het opzetten van een voedselbos wil je een robuust systeem hebben. Als je fouten maakt in je ontwerp of dingen op de gok doet, dan kan dat de effectiviteit van je voedselbos aantasten.” Ook hier is kennis van groot belang. De keuze uit soorten en variëteiten die alleen in ons gematigde klimaat groeien, niet in de tropen, is al enorm. De meesten van ons zullen het overgrote deel niet herkennen. En dan heb je het nog niet over de interacties en symbiose tussen soorten, die een grote invloed hebben op het voedselbos.
Door boeken te lezen en te leren van bestaande initiatieven doet Anastasia niet alleen kennis op, ze krijgt ook een nieuwe kijk op de wereld. De ontdekkingstocht in de wereld van voedselbossen is bijna oneindig en biedt holistische oplossingen in een soms niet zo holistische maatschappij. “Voedselbossen hebben mij het volledige, of vollediger plaatje laten zien. Nu weet ik dat je plantenkennis moet hebben, maar ook kennis van de bodem én van water. Dit zijn verdiepende onderwerpen die voor mij echt een uitdaging vormen. En ja, ik vind het geweldig. Ik kan er geen genoeg van krijgen! Ik ben gelukkig geworden, door die holistische kijk op alles.”

ZELF ERVAREN, ERVAREN EN ONDERZOEKEN. Zelf leren en ervaren is volgens Anastasia onmisbaar als je een voedselbos wil aanleggen. Als je ermee aan de slag wil moet je jezelf opleiden. Anastasia raadt aan om eerst het internet af te speuren, boeken te lezen en cursussen te volgen. “De cursus van Wouter van Eck is heel inspirerend. Voor meer insider-informatie zit je goed bij het boek van Martin Crawford.”

Martin Crawford
Martin Crawford in zijn 25 jaar oude voedselbos. Foto: Mali Boomkens

Ook zelf onderzoeken is belangrijk. Anastasia: “Wij hebben geen genetisch gemanipuleerde gewassen nodig. Er zijn genoeg lokale variëteiten. Over het gebruik van deze variëteiten is nog weinig bekend. We kunnen zelf bijdragen aan het onderzoek door na te gaan wat goed groeit in de buurt, stad, regio, et cetera.” Er zijn ook uitheemse eetbare soorten die in Nederland goed gedijen, zoals superfoods als moerbei en incabessen. En in plaats van dure producten te kopen die van elders getransporteerd worden, kunnen we via wildpluk veel eetbaars verkrijgen. “Door dit soort dingen te doen, veranderen we tevens de verbinding tussen mens en eten.”

locatie Voedselbos Leeuwarden
Hier komt Voedselbos Leeuwarden. Foto: Anastasia Limareva

OP ZOEK NAAR LAND. Met de opgedane kennis en ervaring waagt Anastasia nu de stap naar de praktijk: zelf een voedselbos opzetten. Anastasia wil mensen laten zien dat lokaal hoogwaardige producten kunnen worden geproduceerd, van bijzondere soorten die goed in ons klimaat groeien. Het vinden van een stuk land kan een grote uitdaging zijn bij het opstarten van een permacultuur- of voedselbosproject. Kopen is voor de meesten geen optie. Het is ook lastig om gemeentelijke grond in bruikleen te krijgen. In de omgeving Leeuwarden wordt grond voor maximaal 5 jaar uitgegeven. Daarop ga je geen bomen planten. Maar volgens Anastasia zijn er zeker mogelijkheden. Dit vereist creativiteit en doorzettingsvermogen. “Het is belangrijk dat je een goed plan maakt, met veel mensen praat en zo de juiste mensen vindt. Mensen met wie je een klik hebt, die je begrijpen en die echt geïnteresseerd zijn. Het enthousiasme moet groeien, zodat mensen denken, ja, wauw, natuurlijk! Je moet durven en je moet een beetje geluk hebben.” Dit geluk vindt Anastasia in het noordelijke deel van Leeuwarden, waar ze een stuk grond van de gemeente kan gebruiken waarvan is vastgesteld dat het 100 jaar bos moet blijven. Dit om de CO2-doelstellingen van de gemeente te behalen. Anastasia benadrukt dat wij zelf een verantwoordelijkheid hebben. Het is aan ons om onze wensen kenbaar te maken en eisen te stellen aan de overheid, zoals meer eetbaar groen in de stad. “We moeten rebel worden.”

www.lucavera.wordpress.com
Hier kun je o.a. kosteloos het ‘Basishandboek aanleg en beheer van voedselbossen’ downloaden.

Menu