Voedselbos-technieken: Conserveren kan je leren!
Wil je op kleine schaal sap, fruit, eikels, kruiden of olie conserveren? Willem Lambrechtsen, voedselbosboer en boomkweker vertelde over duurzame technieken en ontwerpen die dit mogelijk maken. Deelnemers maakten hun eigen ontwerp en deelden dit met elkaar. Hierna gingen wij praktisch aan de slag met twee conserveringstechnieken: een droogoven van RVS met Willem en een houten droogkast met Margriet (ook voedselbosboer). Met o.a. Willem Lambrechtsen (Voedselbosboer) en Margriet Goris (Toekomstboeren)

No-dig deel 1: mulchen en niet-spitten op kleinschalige tuinderijen
No-dig (letterlijk ‘niet graven’) is een aanpak waarbij de grond niet wordt gekeerd, maar waar wordt geinvesteerd in het verrijken van het bodemleven. In deze workshop leerden we meer over van no-dig en staat uitwisseling van ervaringen met oa verschillende mulchmaterialen centraal. Welke invloed heeft jouw mulch op je gewas, bodem en je bedrijf. Verder hebben we verschillende mulchmaterialen bekeken. Met o.a. Jeannette Oppedijk van Veen (Toekomstboeren), Benthe van Wallenburg en Ties Temmink (In Goede Aarde), Joke Wierenga (tuinderij De Spoolderberg), Bas de Groot (csa Het Middenland), Arend Joosten (permacultuurtuin De vriendentuin)

Hoe omgaan met gras in een voedselbos, bij het versneld introduceren van de kruidlaag?
Deze workshop was voor voedselbosbeheerders en mensen met plannen om een voedselbos op grasland aan te planten. Bij het omvormen van een graslandperceel naar voedselbos, is er een transitieperiode van 5 tot 7 jaar voor je de kruidlaag kan aanleggen. We gingen op zoek naar manieren om deze transitieperiode te overbruggen, de kruidlaag eventueel “versneld” in te voeren. Hoe? kruiden kriskas inzaaien? Stroken afdekken of mulchen? Maaien? Vóór de eerste aanplant in het voedselbos frezen en inzaaien? Met o.a. Kaat Bieseman-Hoogewijs (Voedselboswachter) Sjan Tops (facilitatie)

Werkplaats Agroecologie
De beste vernieuwingen en experimenten in de landbouw komen van boeren zelf. Toch krijgen boerenvernieuwers in Nederland weinig aandacht. In deze workshop presenteren we het initiatief Boer Bricoleur, die deze vernieuwingen in Belgie onder de aandacht brengt. Ook horen we ervaringen van Atelier Paysan, dat reeds jaren ervaring heeft op het gebied van zelfbouw voor agroecologische boeren. Samen met experimenteerders bespreken we hoe we middels een ‘Werkplaats Agroecologie’ ook in Nederland boerenvernieuwingen kunnen ondersteunen, zichtbaar maken en verspreiden. Met o.a. Carmen Landuyt, Alex Floré, Bert van der Geynst (Boer Bricoleur), Will van Twuijver (Toekomstboeren), Leonardo van den Berg (Federatie van Agroecologisch Boeren)

Commons: gezamenlijk eigendom van land
Bijeenkomst voor boeren die op korte termijn concrete plannen hebben om samen met burgers land te kopen om het land vervolgens in gezamenlijk eigendom te brengen. Ga jij dit ook doen en wil je deelnemen aan deze bijeenkomst? Neem dan zsm contact op met p.kluytmans@gmail.com. Met o.a. Patty Kluytmans (Toekomstboeren) & Pablo van Neste (Toekomstboeren)

Welke waarden creëert een agro-ecologische boer?
Welke waarden creëren wij als agro-ecologische boeren? Hoe kunnen wij ons verhaal goed vertellen zodat burgers zich bewust worden van deze waarden en hier ook financieel wat voor over hebben? Deze workshop ging in op deze vragen en presenteert een onderzoek naar hoe CSA deelnemers hun lidmaatschap ervaren. Met o.a. Lukas Hermes (Van Hall Larenstein) en Esther Kuiler (Ommuurde Tuin) Lukas Hermes (Van Hall Larenstein) en Esther Kuiler (Ommuurde Tuin)

No-dig deel 2: De toekomst heeft een bodem vol leven
Het bodemleven groeit naar een gangbaar begrip. Dat is goed nieuws, maar hoe ziet het eruit en wat doet het precies? In deze workshop keken we naar de samenwerking tussen plant en bodemleven, en gingen we in op het belang van hun functies. We wisselden uit over de enorme potentie die er ligt in een bodem vol leven en de uitdagingen die we onderweg daarnaartoe tegenkomen.
We praatten niet alleen over het bodemleven, we bekeken het ook. Op groot scherm lieten we de verschillende organismen zien en we nodigden deelnemers uit om een grondmonster mee te nemen* die we ter plekke bekeken. We konden daarmee verschillende situaties vergelijken en in gesprek gaan over wat de situatie van de bodem. Met o.a. Benthe Wallenburg en Ties Temmink (In Goede Aarde), Jeannette Oppedijk van Veen (Toekomstboeren)

Solidaire betaling: hoe regelen we een leefbaar loon?
Hoe kunnen we het gesprek voeren met burgers (CSA leden) over solidaire betaling? Welke varianten zijn er mogelijk? Met voorbeelden uit de praktijk. Met o.a. Elske Hageraats (De Ommuurde Tuin) en Doina Mani (Tuinen van Hartstocht)

PGS – Duurzaamheidstoets door burgers: Hoe organiseer je een boer-burger dialoog?
Als agro-ecologische boeren willen we graag de dialoog aangaan met burgers en onze werkwijzen inzichtelijk maken. In het buitenland bestaan meerdere voorbeelden van een duurzaamheidstoets door burgers (Participatory Guarantee System – PGS). Het idee is dat er een dialoog ontstaat tussen burgers en boeren. Zodat boeren de wensen van burgers beter leren begrijpen en burgers leren van de realiteit van de boer of producent. En zich ook bewust worden van hun eigen aandeel in de voedselketen. Het CSA Netwerk, Both Ends en het Copernicus Instituut van de Universiteit Utrecht werken aan de ontwikkeling van deze boer-burger dialoog ten behoeve van voedselcoöperaties en CSA productiebedrijven. Wat is ervoor nodig om boeren en burgers op een constructieve wijze met elkaar te laten praten over een duurzame productiewijze? Laura van Oers van het Copernicus Instituut lichtte het project toe. Petra Derkzen van Demeter International vertelde over haar ervaring met meerdere PGS-voorbeelden in het buitenland. Met o.a. Bregje Hamelynck (CSA Netwerk),Laura van Oers (Copernicus Instituut) en Petra Derkzen (Demeter International, via online verbinding)

Wat kunnen we leren van de Zapatistas?
Een mooi gesprek over de 27 jarige strijd die de Zapatistas leverden en die uiteindelijk autonomie opleverden en zelfs hele eigen zorg- en rechtssystemen. “Als er interne conflicten zijn, want die hebben wij ook, dan zitten we net zo lang samen tot we er uit komen.” Hoe je een beweging bouwt? Met eenheid, discipline, broederschap, kritiek en zelfkritiek, eerlijkheid, planning en informatie. Dialoog met live vertaling door Diana Quiroz

Commons: van wie is het land?
Fundamenten van de commons: wat is het? Een gesprek over eigenaarschap, land delen en inclusiviteit. Met o.a. Eliane Bakker (Lenteland), Maria van Maanen (Toekomstboeren) Arno Foppe  

De kleinschalige machine beurs
In deze workshop werden verschillende machines tentoongesteld. Van draadschoffels en zelf gebouwde kiemkasten tot wiedmachines met zonnepanelen. Bij elke machine gaven experimenteerders een korte pitch. Met o.a. Will van Twuijver (Toekomstboeren), Bert Vandergeynst en Alex Floré (Boer Bricoleur)

Agro-forestry, wat zijn de kansen voor boeren?
Wat is agroforestry? Welke voordelen heeft dit voor jouw bedrijf? Hoe pak je dit aan? Welke bomen kies je? Waar moet je rekening mee houden. Jade en Linder introduceren de mogelijkheden en overwegingen. Aan het einde sloten we af met een korte brainstorm over hoe je op je eigen bedrijf aan de slag kan met het planten van bomen. Met o.a. Jade (Agro-forestry), Linder van den Heerik (Permacultuur netwerk)

Agroecologie en Gezondheid
Intensieve menshouderij of agro- ecologische aanpak? Hoe verhouden de agro -ecologische principes zich tot ontwikkelingen in gezondheidszorg en wet- en regelgeving? Dialoog met de deelnemers. Met o.a. Maria van Maanen (CSA de Wilde Peen), Michiel Mildner (Toekomstboeren)

Boeren in de klimaatbeweging
Hoe kan de agro-ecologische beweging aansluiting
vinden bij de klimaatbeweging? Hoe kunnen we klimaatbewuste burgers betrekken bij de voedseltransitie. Hoe kunnen we als boeren zichtbaar zijn bij de klimaatmars op za 6 november in Amsterdam? Actieplan voor zaterdag 6 nov! Met o.a. Karin Körver (CSA tuinder), Marianne Benard (Greenpeace), Linder van den Heerik (Permacultuur netwerk)

Dieren op een agro-ecologische boerderij
Hoe passen dieren in een agro-ecologisch landbouw systeem? Hoe vinden we balans met biodiversiteit, bodemkwaliteit? Wat betekent dierenwelzijn? Hoe organiseer je voer, komt er nog iets van elders en wat is dan ver of dichtbij? o.a. presentatie uitkomsten dierwelzijn bijeenkomst Caring Farmers. Met o.a. Geert vd Veer (Caring Farmers), Wietse Bakker (Biotuinders)

Biodiversiteit op de boerderij
Hoeveel biodiversiteit produceren agroecologische boeren? In deze workshop worden uitkomsten van metingen op 6 bedrijven gepresenteerd. Ook gaan we in gesprek over het belang van biodiversiteit, hoe je het kan versterken en monitoren. Als laatst kijken we naar het bodemleven. Met o.a. Jan Hassink (WUR), Ties Temmink (In Goede Aarde)

Vegan landbouw: over plantaardig bodembeheer en inzet van groenbemesters
Biologische akkerbouw zonder dierlijke mest: het kan. Joost van Strien van Zonnegoed heeft inmiddels 13 jaar ervaring met plantaardige bemesting. Hij produceert nu als eerste bedrijf in Nederland met het Biocyclisch Vegan keurmerk. Samen met de NoShit Movement en het Internationale Biocyclic Vegan Network werken wij aan de lokale verkrijgbaarheid van vegan-groente en fruit waar in de toekomst meerdere lokale vegan telers zich kunnen aansluiten. Wij doen dit met een nieuw platform: de NoShit Movement. Volg de Noshit Movement: https://www.noshitfood.nl/. Met o.a. Joost van Strien (Zonnegoed) & Joep Peteroff (Biocyclic Vegan Network)

De beweging voor agroecologie: boeren, klimaat en internationaal
Waarom hebben we een beweging voor agroecologie nodig? Waar bestaat die beweging uit? En hoe kunnen we de beweging versterken? In deze workshop gaan we in op deze vragen. Vanuit het perspectief van boeren, voedsel, klimaat en internationaal gaan we het gesprek aan met verschillende mensen uit de beweging. Ook bespreken we het belang van een declaratie die partijen bij elkaar brengt en agroecologie beschermt tegen greenwashing. Met o.a. Delegatie van Zapatista’s, Sylvia Kay (TNI), Roos Saat (Extinction Rebellion), Hanny van Geel (Toekomstboeren), Leonardo van den Berg (Federatie van Agroecologische Boeren), Yeva Swart (Toekomstboeren) en Diana Quiroz (Profundo).

Een voedselcoöperatie bij een CSA of boerderijwinkel. Hoe werkt dat?
Wat zijn de mogelijkheden om vanuit een (CSA) tuinderij of boerderij een voedselgemeenschap te organiseren met leden/afnemers. Het coöperatieve platform Local Food Works biedt de mogelijkheid om vanaf 15 huishoudeens een eigen voedselcoöperatie te starten of een online boerderijwinkel te beginnen. Dan kunnen de leden naast jouw producten ook andere lokale producten bestellen, aangevuld met producten van de biogroothandel. Hoe werkt het wel en waar is het (nog) minder geschikt voor? Met o.a. Bregje Hamelynck CSA Netwerk, Aukje Stoffelsma – Tuinderij Klein Alma & Buurtmarkt Lokaal Maal, Kasper Hoex – De Groenteamsterdammer

Beleid voor agroecologie: herziening pachtwet, motie mbt gewascode, wat nog meer?
Tegen wat voor wetgeving, regels loop je aan als agroecologische boer en wat voor beleid is bevorderlijk voor agroecologie? Praktijkervaringen worden gedeeld en er wordt input gevraagd mbt herziening pachtwet/gewascode en andere beleidszaken om te delen in vervolggesprekken met ambtenaren en politici. Met o.a. Margriet Goris en Maria van Maanen (Toekomstboeren)

* No-dig deel 2: Grondmonster nemen
Kies een representatief stuk bodem wat je wil onderzoeken. Dit kan een (deel van een) teeltbed zijn, een vierkante meter grasland, of een hele hectare. Kies juist je vruchtbaarste stuk als je wil zien hoe goed je bodem is, of een plek met onkruid, ziekte of plagen als je daar iets over wil inbrengen. Belangrijk is dat het stuk uniform is ten opzichte van je vraag, een leeg stuk kan ook als je daar een vraag over hebt. Met een appelboor (zo’n 15cm lang) steek je op 10 verschillende plekken in de bodem, de inhoud verzamel je in een diepvrieszakje. Het diepvries zakje mag je pas afsluiten als je het vol met zuurstof hebt gelaten. Aan de buitenkant kun je er met een sticker of stift opschrijven waar het om gaat. Koel bewaren en zo kort mogelijk voor de workshop nemen is wenselijk. Afhankelijk van de aanmeldingen kunnen we niet meer dan 1 monster per persoon bekijken.

De boerenlandbouwconferentie is mede-mogelijk gemaakt door: